بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر خودکارآمدی تغذیه ای در پیشگیری از پوکی استخوان در دختران نوجوان

مقدمه: استئوپروز شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است که با کاهش تودهی استخوانی و تغییر ساختمان میکروسکوپیک نسج استخوان تظاهر می کند و به دنبال خود افزایش شکنندگی و حساسیت استخوان را در بر دارد. تغذیهی صحیح و اصلاح عادات غذایی نادرست نقش بسیار مهمی را در کاهش ابتلا به این بیماری ایفا می کند که این امر جز با آموزش صحیح و هدفمد امکان پذیر نیست. نظر به اهمیت جایگاه آموزش های پیشگیرانه در سنین نوجوانی، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر خودکارآمدی تغذیه ای در پیشگیری از پوکی استخوان در دختران نوجوان صورت گرفت. روش کار: در این مطالعهی نیمه تجربی که در سال 92 انجام شد تعداد 106 نفر از دختران مراجعه کننده به فرهنگسرای بهاران و سلمان فارسی به طور تصادفی ساده به دو گروه آزمون (53) و کنترل (53) تقسیم شدند. داده ها به صورت پیش آزمون و پس آزمون توسط پرسش نامه ای پژوهشگر ساخته که روایی و پایایی آن مورد سنجش قرار گرفته است جمع آوری شد. پرسش نامه در سه بخش، بخش اول اطلاعات دموگرافیک، بخش دوم مدل اعتقاد بهداشتی و بخش سوم خودکارآمدی تغذیه ای طراحی شد. پس از انجام پیش آزمون در دو گروه، مداخله ی آموزشی در طی 4 جلسه آموزشی 1 ساعته برای گروه آزمون انجام گرفت، داده ها با نرم افزار spss v.16 و آزمون تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: قبل از مداخله میانگین و انحراف معیار خودکارآمدی در گروه آزمون و کنترل به ترتیب 45/9 ± 58/97 و 53/10 ± ۹۶ بود و اختلاف معناداری بین نمره ی خودکارآمدی تغذیه ای در قبل از مداخله وجود نداشت. پس از انجام مداخله ی آموزشی میانگین نمره ی خودکارآمدی تغذیه ای در گروه آزمون به ۱۰۵٫۲۸ افزایش یافت. مقایسه میانگین خودکارآمدی تغذیه ای قبل و بعد از آموزش، نشان دهنده ی اختلاف معنادار در هر دو گروه (05/0 > p) و تأثیر گذار بودن آموزش در ارتقاء خودکارآمدی تغذیه ای در گروه مداخله است. نتایج در قسمت اجزای مدل اعتقاد بهداشتی (حساسیت درک شده, شدت درک شده، منافع درک شده، موانع درک شده) نیز بعد از آموزش در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل افزایش معناداری را نشان داد (001/0 > p). نتیجه گیری: مطالعه ی حاضر نشان داد یک مدل رفتاری مانند الگوی اعتقاد بهداشتی، می تواند چارچوبی مناسب برای پیش برد اهداف آموزشی در زمینه ی خودکارآمدی تغذیه ای در پیشگیری از پوکی استخوان باشد و بر احتمال رسیدن به اهداف آموزشی، بیافزاید.